ආණ්ඩුව ලන්ඩනයේ දී විදේශ ණය හිමියන් සමග පැවැත්වූ රහස්‍ය සාකච්ඡා සාර්ථකද?

ඩොලර් බිලියන දොලහක විදේශිය ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ සාකච්ඡා සාර්ථක නොවීමත් සමඟ, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ දෙවන ණය වාරිකය බලාපොරොත්තු වූ ලෙස මේ වසර මැදදී ලබා ගත නොහැකි වීමේ අවදානමනට ශ්‍රී ලංකාව මුහුණ පා සිටී.

ශ්‍රී ලංකාව ඇතුල් වී සිටින IMF වැඩසටහනට අදාල සාධක සම්පූර්ණ කිරීම සඳහා වූ සැලසුම් වල තත්වය වඩාත් සංකීර්ණ කරමින් පසුගියදා රජය කියා සිටියේ ඩොලර් බිලියන 12 ක් පමණ වන ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම සම්බන්ධයෙන් සිය බැඳුම්කර හිමියන් සමඟ එකඟතාවයකට එළඹීමට ශ්‍රී ලංකාව අපොහොසත් වී ඇති බවයි.

“පලදායී සාකච්ඡා මාලාවක් පැවැත්වුනද, ජාත්‍යන්තර ස්වෛරී බැඳුම්කර ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමට අදාල කොන්දේසි සම්බන්ධයෙන් පාර්ශවයන් එකඟතාවයකට පැමිණියේ නැත. මෙහිදී සීමිත කාල සීමාව අවසන් වීමෙන් පසු, රහස්‍ය සාකච්ඡා (restricted discussions) දීර්ඝ කිරීමට මෙහෙයුම් කමිටුව එකඟ වූයේ නැත” යි ආණ්ඩුව සාකච්ඡා හමාරයේ ඉංග්‍රීසියෙන් පමණක් ප්‍රකාශයට පත් කළ පිටු 19 ක නිවේදනයේ දැක්වේ.

පසුගිය මාර්තු මස 27 සහ 28 යන දිනවල ලන්ඩනයේදී බැඳුම්කර හිමියන්ගේ යෝජනා පිළිබඳව මෙම සාකච්ඡාව සිදු කෙරුණු අතර, සාකච්ඡා ආරම්භ කිරීමට දින දෙකකට පෙර ශ්‍රී ලංකාව විසින් යොමු කර තිබු ආපසු ගෙවීම සම්බන්ධ යෝජනාව ණය හිමියන් විසින් ප්‍රතික්ෂේප කර තිබේ.

රජය නියෝජනය කළ ජාතික ආරක්ෂාව පිළිබඳ ජනාධිපති ජ්‍යෙෂ්ඨ උපදේශක හා ජනාධිපති කාර්ය මණ්ඩල ප්‍රධානි සාගල රත්නායක සමග ශ්‍රී ලංකාව වෙනුවෙන් එම සාකච්ඡා වලට සහභාගී වී ඇත්තේ ක්ලිෆර්ඩ් චාන්ස් සහ ලසාඩ් යන ජාත්‍යන්තර නීති හා මුල්‍ය උපදේශක සමාගම්ය. ශ්‍රී ලංකාව විසින් ගෙවිය යුතු ජාත්‍යන්තර ස්වෛරී බැඳුම්කරවලින් භාගයකට පමණ හිමිකම් කියන ණයහිමියන්ගෙන් සමන්විත මෙහෙයුම් කමිටුව සහ ඔවුන්ගේ නීති හා මුල්‍ය උපදේශකයන් ලෙස සහභාගී වී ඇත්තේ වයිට් ඇන්ඩ් කේස් සහ රොත්ස්චයිල්ඩ් සමාගම්ය.

එම ණය හිමියන් කවුරුන්දැයි අනාවරණය කර නැත.

ඩොලර් බිලියන 2.9 ක් ලබා ගැනීම සඳහා ජාත්‍යන්තර මුල්‍ය අරමුදල (IMF )සමග ශ්‍රී ලංකාව ගිවිස ගෙන ඇති වැඩසටහනේ දෙවැනි සමාලෝචනය අවසන් කොට එමගින් ඩොලර් මිලියන 337 ක් පමණ නිදහස් කර ගැනීම සඳහා ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ විධායක මණ්ඩල අනුමැතිය ලබා ගැනීමටත් මෙම එකඟතාවය අත්‍යාවශ්‍ය සාධකයක් විය.

සාකච්ඡා පැවැත්වුනේ 2024 වසරේ කල්පිරෙන එක්සත් ජනපද ඩොලර් කෝටි සීයක් සහ කෝටි පනහක් වටිනා බැඳුම්කර දෙකක්, 2029 වසරේ දී කල්පිරෙන එක්සත් ජනපද ඩොලර් කෝටි එකසිය හතලිහක් වටිනා බැඳුම්කරයක් සහ 2030 වසරේ දී කල්පිරෙන එක්සත් ජනපද ඩොලර් කෝටි එකසිය පනහක් වටිනා බැඳුම්කරයක් ආදී වශයෙන් වන බැදුම්කර 04කට අදාලවය.

ඒ අනුව ශ්‍රී ලංකාව ගෙවීමට ඇති ණය සම්බන්ධයෙන් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල විසින් සකස් කරන ලද විශ්ලේෂණය සමඟ බැදුම්කර හිමියන්ගේ යෝජනා වල ඇති නොගැලපීමට සහ ණය ආපසු ගෙවීම් රටේ අනාගත සාර්ව ආර්ථික වර්ධනයට සම්බන්ධ කරන “සාර්ව ආර්ථිකයට සම්බන්ධ බැඳුම්කර” (Macro-Linked Bonds – MLB) සම්බන්ධයෙන් වන බැඳුම්කර හිමියන්ගේ යෝජනා වලට ශ්‍රී ලංකාව එකඟ වූයේ නැතැ’යි ආණ්ඩුව පවසයි.

බැඳුම්කර හිමියන්ගේ නියෝජිත කණ්ඩායම සිය යෝජනාව මඟින් ශ්‍රී ලංකා රජයෙන් ඉල්ලා සිටින්නේ, දැනට පවතින බැඳුම්කර හිමියන්ට පිරිනැමෙන නව සුරැකුම්පත්වලින් කොටසක් ලෙස සාර්ව සම්බන්ධිත බැඳුම්කර (MLB) නිකුත් කරන ලෙසයි.

2023 ඔක්තෝම්බර් මාසයේදී මෙම නියෝජිත කණ්ඩායම පෙන්වා දුන්නේ මෙම MLB “ශ්‍රී ලංකාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ විකාශනයට සම්බන්ධ” ගෙවීම් සහිතව “ද්‍රවශීලි සහ දර්ශක-සුදුසුකම්” සහිතව නිර්මාණය කර ඇති බවයි.

“මෙම හමුවේදී, සාකච්ඡා සඳහා මූලික පදනම කණ්ඩායමේ මාර්තු යෝජනාව බවට එකඟත්වයක් ඇති විය. නියෝජිත කණ්ඩායම විසින් යෝජනා කරන ලද සාර්ව සම්බන්ධිත බැඳුම්කර (“MLB”) සම්බන්ධයෙන් ශ්‍රී ලංකාව සිය ප්‍රධාන විරෝධය ප්‍රකාශ කරන ලද අතර – මෙහෙයුම් කමිටුවේ සාමාජිකයෝ ඔවුන්ගේ MLB යෝජනාවේ නියමයන් සාධාරණ සහ යුක්තිසහගත බව විශ්වාස කිරීමට හේතු ද ප්‍රකාශ කළහ,” යි ආණ්ඩුව පවසයි.

මෙම හමුවට පෙර, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ කාර්ය මණ්ඩලය විසින් ශ්‍රී ලංකාවේ IMF අනුග්‍රහය ලබන වැඩසටහනේ පරාමිතීන් සහ ණය තිරසාර අරමුණු සමඟ දෙපාර්ශවයේම යෝජනාවල අනුකූලතාව පිළිබඳව මූලික තක්සේරුවක් ලබා දෙන ලදී.

“ශ්‍රී ලංකාව ඉදිරිපත් කළ යෝජනාවට ඇතුළත් කර ඇති ණය ප්‍රතිකාර ක්‍රම ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සහය දක්වන වැඩසටහනේ ණය තිරසාර ඉලක්කවලට අනුකූල වන නමුත්, නියෝජිත කණ්ඩායමේ මාර්තු යෝජනාවේ ඇතුළත් කර ඇති තත්වය එසේ නොවන බව,” මෙම මූලික තක්සේරුවේදී IMF කාර්ය මණ්ඩලය නිගමනය කර ඇති බව ශ්‍රී ලංකා රජය සිය නිවේදනය මඟින් පෙන්වා දෙයි.

IMF කාර්ය මණ්ඩලය සඳහන් කළේ මෙය මූලික තක්සේරු කිරීමක් වන අතර, IMF කාර්ය මණ්ඩලය අවසාන තක්සේරු කිරීම් ලබා දෙන්නේ පාර්ශවයන් ප්‍රතිපත්තිමය වශයෙන් තාවකාලික එකඟතාවයකට පැමිණීමෙන් පසුව බවයි.

පසුගියදා තෝරාගත් මාධ්‍යවේදීන් පිරිසක් හමුවේ අදහස් දක්වමින්, සාගල රත්නායක පවසා තිබුනේ, ශ්‍රී ලංකා රජය සහ ජාත්‍යන්තර බැඳුම්කර හිමියන් අතර පැවති රහස්‍ය සාකච්ඡාවල දී කරුණු 4ක් සම්බන්ධයෙන් ගැටළුකාරීත්වයක් පැන නැඟුණු අතර එහිදී කරුණු 2ක් පිළිබඳව එකඟතාවයකට පැමිණීමට දෙපාර්ශවය සමත් වූ බවත් ය.

“මේ සාකච්ඡා සීමා වූ ඒවා. ඒවායේ රහස්‍යභාවය තබා ගැනීමට සියලු පාර්ශව එකඟ වී සිටියා. ඒ සාකච්ඡාවලට යන විට බැඳුම්කර හිමියන් අපිට යෝජනා කිහිපයක් දීලා තිබ්බා. ඒවාට අපි ප්‍රති-යෝජනා දීලා තිබ්බා. ඒගොල්ලෝ මාර්තුවල නැවත යෝජනා වගයක් දුන්නා. ඒ වෙලාවේ අපි මාර්තු අග සාකච්ඡාවලට යනකොට ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල අපිට දැනුම් දීලා තිබ්‍රණා, අපි දීපු යෝජනා මූල්‍ය අරමුදලට අනුකූලයි. බැඳුම්කර හිමියන්ගේ යෝජනා මූල්‍ය අරමුදලට අනුකූල නැහැ කියලා. අපි ඒ සාකච්ඡාවල දී අපිට ගැටළු සහගත කාරණා 4ක් ඉදිරිපත් කළා. අපි කියන කාරණා සහ ඒගොල්ලෝ කියන කාරණා සම්බන්ධව. එතනදී කාරණ දෙකක් සම්බන්ධයෙන් අපි සහ බැඳුම්කර හිමියන් අතර එකඟතාවයක් ඇති වුණා. නමුත් කාරණා දෙකක දී අපිට එකඟතාවයකට එන්න බැරිවුණා.“

මෙම සාකච්ඡා ප්‍රධාන වශයෙන් MLB හි විශේෂාංග හතරක් මූලික කරගෙන පවත්වන ලද බව ලංකාණ්ඩුව පවසයි.

1. මෙම නව MLB බැඳුම්කර පදනම්ව ඇත්තේ, ශ්‍රී ලංකාව ඇතුල් වී ඇති IMF වැඩසටහනේ පදනම් වලට නොව, නියෝජිත කණ්ඩායමේ විකල්ප පදනම් වලටය.

2. ශ්‍රී ලංකාව සහ ජාත්‍යන්තර ස්වෛරී බැඳුම්කර හිමියන් අතර අවදානම් තුලනය කිරීම – ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල අනුග්‍රහය දක්වන වැඩසටහනේ නියමිත දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ ඉලක්ක එලෙසම අත් කරගත නොහැකි වන අවස්ථාවක් ආවරණය කරමින් නියෝජිත කණ්ඩායම දැනටමත් එහි මුල් MLB ව්‍යුහය යාවත්කාලීන කර ඇති අතර, එවැනි තත්වයක් ඇතිවුවහොත් එවැනි අවස්ථාවකදී ශ්‍රී ලංකාවට වැඩි ආරක්ෂාවක් සැපයෙන අයුරින් එම ව්‍යුහයන් සකස් කිරීමට සලකා බලන ලෙස ශ්‍රී ලංකාව නියෝජිත කණ්ඩායමට ආරාධනා කර තිබේ.

3. MLB හි ඉහළ/පහළ යෑම් වලට අදාල ගැලපීම් සම්බන්ධයෙන් වන පරීක්ෂණය.

4. ඉහලට ගැලපුම් ඇතිවන පරිසරයක් තුල එකතුවන අගයේ හවුලක් – ශ්‍රී ලංකාව IMF සහන වැඩසටහන තුළ ලබා දී ඇති දළ දේශීය නිශ්පාදිතයේ ඉලක්ක අභිබවා ගොස්, MLB බැඳුම්කර “ඉහළට ගැලපුම්” තත්වයක් ඇතිවුවහොත් බැඳුම්කර හිමියන් සඳහා යෝජනා කර ඇති වෙන් කිරීම් අඩු කරන ලෙස සලකා බැලීමට රජය නියෝජිත කණ්ඩායමට යෝජනා කළේය.

සාකච්ඡාව අවසානයේදී, යම් කොන්දේසි වලට යටත්ව, පළමු අංග දෙක පිළිබඳ ‘යම් එකඟතා මට්ටමකට’ දෙපාර්ශවය පැමිණි බව ශ්‍රී ලංකා රජය සිය නිවේදනය මඟින් ප්‍රකාශ කරයි.

එම කොන්දේසි වන්නේ, (i) ඉහල 1 සහ 2 ප්‍රධාන ව්‍යුහාත්මක අංශ දෙකට අදාළ වන සංශෝධන හේතුවෙන් බැඳුම්කර හිමියන්ගේ යෝජනාවේ වෙළෙඳපළ වටිනාකම අඩු වීම පියවා ගැනීමේ අරමුණින් යම් ගාස්තුවක් ගෙවීමට (මෙහෙයුම් කමිටුව විසින් ISB හි හිඟ ප්‍රධාන මුදලින් 1.8% ක ගාස්තුවක් යෝජනා කර තිබේ) ශ්‍රී ලංකාව එකඟ වීමත් (ii) මෙහි එන 3 සහ 4 යෝජනා වලට ශ්‍රී ලංකාව එකඟ වීමත්ය.

මෙම හමුවෙන් පසුව, 2024 අප්‍රේල් 3 දින, බැඳුම්කර හිමියන්ගේ නියෝජිත කණ්ඩායම විසින් ඉහත විස්තර කර ඇති ආකාරයට 1 සහ 2 කොටස් යාවත්කාලීන කර සිය යෝජනාව ඉදිරිපත් කර තිබේ.

නමුත්, නියෝජිත කණ්ඩායම විසින් ඉහත කී මූලික කරුණු සිය යෝජනාවට ඇතුලත් කළද, ශ්‍රී ලංකාව නැවතත් ප්‍රකාශ කර ඇත්තේ 3 සහ 4 කරුණු සම්බන්ධයෙන් තමන්ගේ එකඟත්වයක් නොමැති බවයි.

ණය හිමියන් සමග පැවති රහසිගත ලන්ඩන් සාකච්ඡා සම්බන්ධයෙන් ශ්‍රී ලංකාවේ ආණ්ඩුව සිංහලෙන් හෝ දෙමළෙන් නිවේදනයක් නිකුත් කළ බවක් දැනගන්නට නැත.