අතීතයේ රජවරු රන්, රිදී, මුතු, මැණික් වළ දැම්මා ද?: ලංකාවේ නිධාන හමුවී තිබේ ද?

රජුගෙන් වස්තුව ඉල්ලූ කාශ්‍යප පුතුට තමන් සතු වස්තුව මේ යැයි කලා වැව පෙන්වූ බව කියන ඉතිහාස කතා අප අසා ඇත.

ඊට අමතරව, පෙර රජ දවස නිධාන වළ දැමූ බව කියන කතා ද කොතෙකුත් තිබේ.

රජ සමයේ තැන්පත් කළ බව පැවසෙන රන්, රිදී, මුතු, මැණික් ආදී වස්තු ගොඩගැනීමට ගොස් නීතියේ රැහැනට හසු වූවන් පිළිබඳ සිද්ධි ද විරල නොවේ.

නිධානයක් ලබා ගැනීමේ අරමුණින් තම බිරිඳ බිලි දී අවසානයේ සියල්ල අහිමිව දිවි තොර ගන්නා ධනවතෙකු වටා ගෙතුණු ජී.බී. සේනානායක විසින් රචනා කරන ලද ‘නිධානය’ කෙටිකතාව (මෙය ආචාර්ය ලෙස්ටර් ජේම්ස් පිරිස් විසින් සිනමාවට නගන ලදී) තුළින් ද කතුවරයා උත්සහ කර ඇත්තේ, අන්සතු නිධාන සොයා යන්නන්ට අත්වන ඉරණම පැහැදිලි කිරීමට ය.

පසුගිය දා මහත් ආන්දෝලනයකට තුඩු දුන් වේයන්ගොඩ, වඳුරව අධිකරණ නියෝගයෙන් කරන ලද කැණීමක් හේතුවෙන් නිධන් පිළිබඳ කතාබහක් යළිත් ඇති විය.

එම සිදුවීම අධිකරණ නියෝගයකින් නිධන් සොයා මෙරට සිදුකළ පළමු කැණීම බවට ද ඇතැම් මාධ්‍ය වාර්තා කර තිබිණි.

එහෙත් නිධන් සොයා කැණීම් සිදුකිරිමට අවසර නොදුන් බවට අත්තනගල්ල මහේස්ත්‍රාත්වරයා විවෘත අධිකරණයේ පවසා තිබිණි.

නිධන් සලකුණු, නිධන් ගොඩ ගැනීමට කරනු ලබන බලි, තොවිල්, බිලි පූජා ගැන විවිධ කටකතා පවතී.

නිධානයක් යනු කුමක් ද? ඒවා ඇත්තේ කොහේ ද? නිධාන ගැනීමට සොයා කැණීම් කළ හැකි ද? මේ ඒ පිළිබඳ විමසා බැලීමකි.

‘සමාජයේ ප්‍රචලිත මහානර්ඝ නිධාන වස්තු කිසිවක් නැහැ’

“පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව ඉතිහාසය පුරා ම කරපු කැණීම් 1126ක් තුළ හමුවෙච්ච සමාජයේ ප්‍රචලිත මහානර්ඝ නිධන් වස්තු කිසිවක් නැහැ. අපිට මෙතෙක් හමුවෙලා තියෙන විශාලතම පුරාවස්තුව අභයගිරියෙන් හමුවුණු රන් පිණ්ඩඵලක පමණයි. එයත් ඒ ආශ්‍රිතව කම්හලක නිර්මාණය කරපු රන් ඵලකයක්,” බව පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තුමේන්තුවේ අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් මහාචාර්ය තුසිත මෙන්ඩිස් දෙසැම්බර් 04 වන දා පැවති මාධ්‍ය හමුවකදී පැවසීය.

පුරාවිද්‍යා පනතෙහි නිධාන යනුවෙන් යමක් සඳහන් නොවන බවත්, ඇත්තේ පුරාවස්තු පමණක් බවත් අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්වරයා අවධාරණය කළේ ය.

“අපි මේ නිධාන යන මිථ්‍යාව ජනතාවට පැහැදිලි කළ යුතු යි. මේ සම්බන්ධව අපේ ගවේෂණ, අභිලේඛන, කැණීම් අංශ පර්යේෂණවලදී පසු විපරමක් කළා. එහිදී මේ නිදන් වදුල සම්බන්ධව අපට තියෙන පැරණි ම ලේඛනය හැදිලා තියෙන්නේ, 1890 වසරේ නොවැම්බර් මස ලියපු ලේඛනයක් පදනම්ව. ඉතින් මේ මිථ්‍යා තොරතුරු හොයාගෙන ගිහිල්ලා අපේ රටේ සෑම ප්‍රදේශයක ම විශාල පුරාවස්තු විනාශයක් සිද්ධ වෙලා තියෙනවා. ඒ අනුව 2019 වසර සිට ගත්තොත් 2019 වසරේදී 272ක්, 2020 වසරේදී 205ක්, 2021 වසරේදී 234ක්, 2022 වසරේදී 265, 2023 වසරේදී 548ක් යනුවෙන් පුරාවස්තු විනාශ වීම් සිදුවෙලා තියෙනවා. 2024.11.11 මේ අවස්ථාව වන විට 411ක් පුරාවස්තු විනාශ වීම් වාර්තා වෙලා තියෙනවා.”

පුරාවස්තුවල අයිතිය කාට ද?

පුරාවස්තුවල අයිතිය සම්බන්ධව මෙන් ම මෙතෙක් මෙරට සිදුකළ කැණීම් කටයුතුවල අරමුණ ගැන ද පුරාවිද්‍යා අධ්‍යක්ෂ මහාචාර්ය තුසිත මෙන්ඩිස් පැහැදිලි කළේ ය.

“ශ්‍රී ලංකාවේ සමස්ත භූමිය තුළ පුද්ගල සන්තකයේ හෝ ඉඩමක් තුළ හෝ කුඹුරක හෝ ඕනෑ ම පුරාවස්තුවක් රජය සතු දෙයක් බව පුරාවිද්‍යා ආඥා පනතේ තුන්වැනි වගන්තියේ පැහැදිලිව ම සඳහන් කරලා තියෙනවා. එම නිසා පුරාවස්තු සෙවීමේ අරමුණින් කැණීම් කිරීමේ බලයක් අන් කිසිවෙකුට නැහැ. එය පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව සතු අනන්‍ය බලයක්. එමෙන් ම කැණීම් කිරීමේ බලපත්‍ර ලබාදීමේ පූර්ණ බලය තියෙන්නේත් පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවේ අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්වරයාට යි. වසර 134ක පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවේ ඉතිහාසයය තුළ යම්කිසි කැණීමක් කරලා තියෙනවා නම් ඒ සියල්ල සිදු කරලා තියෙන්නේ පර්යේෂණ අරමුණක් සෙවීම සඳහා පමණ යි. එහෙම නැතුව කිසිසේත් ම නිදන් වස්තු සෙවීමේ අරමුණින් මේ කැණීම සිදු කරන්නේ නැහැ.”

ඔබ කරන කැණීම් කටයුත්තකදී හෝ වෙන යම් ලෙසකින් පුරාවස්තුවක් හමුවුවහොත් එය පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තුමේන්තුවට භාර දීම අනිවාර්ය අතර ඒ සඳහා මුල්‍ය ප්‍රදානයක් ද හිමි වන බව අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්වරයා පවසයි.

‘මට නම් කිසි ම දවසක නිධානයක් හම්බ වෙලා නැහැ’

“මම වෘත්තීය පුරාවිද්‍යාඥයෙක් හැටියට අවුරුදු 33ක කාලයක් දැන් ලංකාවේ නොයෙක් තැන්වල කැණීම් කටයුතු කරලා තියෙනවා. සොහොන් හාරලා තියෙනවා, ගල් ගුහා හාරලා තියෙනවා, මට නම් කිසි ම දවසක ඔය කියන විදියේ නිධානයක් හම්බ වෙලා නැහැ,” යැයි මෙරට පුරාවිද්‍යා කැණීම් ක්ෂේත්‍රයේ ප්‍රවීණයෙකු වන මහාචාර්ය රාජ් සෝමදේව බීබීසි සිංහල සේවයට කියා සිටියේ ය.

රජවරුන් හෝ ප්‍රභූන් තමන් සතු සම්පත් වළලා දමා ඇති බවට ඓතිහාසික සාක්ෂියක් හෝ සඳහන් කිරීමක් හෝ නොමැති බව ද මහාචාර්යවරයා පවසයි.

“කලාතුරකින් ජේතවනාරාමයේ හමුවෙච්ච රන් පත්ඉරුවක්, ඒකෙත් තියෙන්නේ ප්‍රඥාපාරමිතා සූත්‍රය කියන මහායාන සූත්‍රය ලියලා නේ. ඉතින් ඒකත් ආගමික දෙයක්. හදිසි අවස්ථාවක ඒක එතන තැන්පත් වෙන්න හෝ වැටෙන්න හෝ කෙනෙක් සඟවන්න හෝ ඇති. ඒ ඇරෙන්න ඔය කියන විදියේ බලි, බිලි දීලා යන්ත්‍ර, මන්ත්‍ර ජප කරලා වළලා තිබිලා, ගල් දොරවල් ඇරලා එහෙම ගන්න පුලුවන් මහානර්ඝ වස්තු පිළිබඳව තියෙන්නේ මේ සමාජයේ බ්‍රණ්තියක්,” යැයි පුරාවස්තු සොයා කැණීමෙහි ලා විශේෂඥයෙකු වූ මහාචාර්ය රාජ් සෝමදේව පැහැදිලි කළේ ය.

පුරාවස්තු සොයා කැණීම් කරන්න බලපත්‍ර දෙනවා ද?

යම් ස්ථානයක නිධානයක් හෝ පුරාවස්තුවක් ඇති බවට සැකයක් තිබේ නම් පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තු අධීක්ෂණය යටතේ බලපත්‍ර ලබා ගනිමින් කැණීම් කිරිමට හැකි බව පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවේ හිටපු අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් මහාචාර්ය ප්‍රශාන්ත ඩී. මණ්ඩාවල පෞද්ගලික රූපවාහිනී නාලිකාවක වැඩසටහනකදී පැවසීය.

“පුරාවස්තු ආඥා පනත ගත්තා ම පුරාවස්තු තියෙනවා නම්, ඒවා කැණීම් කරන්න ඕනෙ ම කෙනෙකුට පුරාවිද්‍යා අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්ට ඉල්ලීමක් කරලා බලපත්‍රයක් අරගෙන අධීක්ෂණය යටතේ කරන්න පුළුවන්. ඒක තියෙනවා පනතේ. තමන්ගේ ගෙදර නිධානයක් තියෙනවා කියලා හිතනවා නම් නීත්‍යනුකූලව ඇවිල්ලා පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තුමේන්තුවට කියලා බලපත්‍රයක් අරගෙන ඒක කරන්න පුළුවන්.”

කෙසේ වෙතත්, එසේ නිකුත් කරනු ලබන බලපත් සම්බන්ධව බීබීසි සිංහල සේවය පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තුමේන්තුවේ නීති අංශයේ නීතිඥ රෝහණ කාරියවසම්ගෙන් විමසීමක් කළේ ය.

“පුරාවස්තු සොයා ගැනීම සඳහා තමන්ගේ ඉඩමකවත් වෙන අයෙකුට අයිති ඉඩමකවත් කිසිදු ආකාරයක කැණීමක් කරන්න තහනම් කියලා පනතේ පැහැදිලිව දක්වලා තියෙනවා. ඒකට අවසර දෙන්නෙත් නැහැ පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තුමේන්තුවෙන්.”

(BBC සිංහල සේවය)