මානව හිමිකම් පිළිබඳ සිය නිර්දේශ ක්රියාත්මක කරන ලෙස රජයෙන් ඉල්ලා සිටින එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේ කොමසාරිස්වරයාගේ වාර්තාව ශ්රී ලංකා රජය විසින් තරයේ ප්රතික්ෂේප කර තිබේ.
මානව හිමිකම් කඩකිරීම් පිළිබඳව, විශේෂයෙන්ම 2019 පාස්කු ඉරිදා බෝම්බ ප්රහාර සම්බන්ධයෙන් වන විමර්ශන සහ නඩු පැවරීම් කඩිනම් කරන ලෙස, එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේ නියෝජ්ය මහ කොමසාරිස් නාඩා අල් නෂීඩ්, ශ්රී ලංකාවේ මානව හිමිකම් තත්වය පිළිබඳ වාර්තාව ඉදිරිපත් කරමින් සැප්තැම්බර් 11 වැනිදා බලධාරීන්ගෙන් ඉල්ලා සිටියාය.
එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේ වාර්තාවට ප්රතිචාර දක්වමින් ජිනීවා හි එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයේ ශ්රී ලංකා නිත්ය නියෝජිත හිමාලී සුභාෂිනී අරුණතිලක කියා සිටියේ ඔවුන් මෙම “ලිඛිත යාවත්කාලීන කිරීම, එහි නිගමන සහ නිර්දේශ ප්රතික්ෂේප කරන” බවයි.
එසේම, බලහත්කාරයෙන් අතුරුදහන් කිරීම් සහ යුද්ධය අතරතුරත්, යුද්ධයෙන් පසුත් අතුරුදහන් කරනු ලැබූවන් ඇතුළු මානව හිමිකම් උල්ලංඝනය කිරීම් සඳහා ‘වගවීමේ ව්යාපෘතියක්’ පිහිටුවන ලෙස රජයෙන් ඉල්ලා සිටින 46/1 සහ 51/1 යෝජනා, ශ්රී ලංකා රජය විසින් දිගින් දිගටම ප්රතික්ෂේප කර ඇති බව ඇය වැඩිදුරටත් පැවසුවාය.
කුරිරු සිවිල් යුද්ධයකින් පසු ශ්රී ලංකාව පුරා සංහිඳියාව ප්රවර්ධනය කිරීමේ ප්රයත්නයේ කොටසක් ලෙස නව සත්ය සෙවීමේ යාන්ත්රණයක් සඳහා වන රජයේ යෝජනාව එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේ වාර්තාව පිළිගෙන තිබුනද, නියෝජ්ය මහ කොමසාරිස්වරිය අවධාරණය කළේ තවත් බොහෝ කටයුතු සිදු කිරීමට ඇති බවයි.
“යුද්ධය අවසන් වී වසර 14ක් ගතවී ඇතත්, දස දහස් ගණනක් වන වින්දිතයන් සහ ඔවුන්ගේ පවුල්වල උදවිය සත්යය, යුක්තිය සහ පිළියම් බලාපොරොත්තුවෙන් වේදනාවෙන් හා ශෝකයෙන් දිගටම පීඩා විඳිමින් සිටී,” යි අල්-නෂිඩ් පැවසීය.
“සත්යය සෙවීම පමණක් ප්රමාණවත් නොවන අතර, ඒත් සමගම විශේෂයෙන් පිහිටුවන ලද ස්වාධීන අධිකරණයන් හරහා කටයුතු කිරීම ද ඇතුළුව වගවීම සඳහා පැහැදිලි කැපවීමක් තිබිය යුතුයි”.
එම යෝජනා ආක්රමණශීලී සහ (එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේ සාමාජිකයන්) බෙදීමට තුඩුදෙනවා මෙන්ම, එය සම්පත් නාස්ති කරන, ඵලදායි හෝ ප්රයෝජනවත් නොවන්නක් බවත් පවසන ශ්රී ලංකාව අවධාරණය කර සිටියේ “ශ්රී ලංකාව එයට සහයෝගය නොදක්වන” බවයි.
මෙම යෝජනාව “සැක කටයුතු” බවට රාජ්ය නියෝජිතවරිය තවදුරටත් චෝදනා කළාය.
ශ්රී ලංකාව පිළිබදව ගෙන ආ මෙම යාවත්කාලීන කිරීම සහ යෝජනාව සම්බන්ධයෙන් සාමාජික රටවල් බෙදී සිටියේය.
යෝජනාව ගෙන ආ ප්රධාන කණ්ඩායම සමඟ බොහෝ බටහිර රටවල් එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේ මෙම ලිඛිත යාවත්කාලීන කිරීම පිළිගෙන එය ක්රියාත්මක කිරීමට සහාය දීමට ඉදිරිපත් විය.
බුරුන්ඩි, ඉරානය, කසකස්තානය සහ කාම්බෝජය ආදී රාජ්යයන් සමඟ එක්ව චීනය සහ පකිස්තානය ශ්රී ලංකා රජයේ ස්ථාවරයට සහාය දක්වන ලදී.
මෙහිදී ඉන්දියාවේ ප්රතිචාරය ලිස්සා යන සුලු වූ අතර, එහි නියෝජිතයා කවුන්සිලයට පැවසුවේ, “ශ්රී ලංකාවේ කැපවීම් සම්බන්ධයෙන් පෙන්වා ඇති ප්රගතිය ප්රමාණවත් නොවන අතර, ඒවා ඉක්මනින් ක්රියාත්මක කිරීම සඳහා අර්ථවත් ලෙස කටයුතු කරන ලෙස අපි ශ්රී ලංකාවෙන් ඉල්ලා සිටිමු,” යනුවෙනි.
දෙමළ ජනයා සදහා ගෞරවනීය ජීවිතයක් සහතික කිරීම සඳහා පළාත් සභා මැතිවරණය පවත්වා 13 වැනි සංශෝධනය ක්රියාත්මක කරන ලෙස ද ඉන්දියාව ශ්රී ලංකා රජයෙන් ඉල්ලා සිටියේය.
ඉන්දියාව මෙම ප්රකාශය ප්රතිරාවය කළ පළමු වතාව මෙය නොවේ.
ශ්රී ලංකාව පිළිබඳ 51/1 යෝජනාව සාධාරණත්වය සහ විෂයමූලිකත්වය පිළිබඳ මූලධර්මය අනුගමනය නොකරන බවට චෝදනා කළ චීනය, “ජාතික ස්වෛරීභාවය, ස්වාධීනත්වය, සමාජ ස්ථාවරත්වය සහ ආර්ථික සංවර්ධනය ප්රවර්ධනය කිරීම සඳහා අපි ශ්රී ලංකාවට දැඩි ලෙස සහාය දෙමු” යනුවෙන් සදහන් කළේය.
රාජ්යයන්ට අමතරව, විවිධ රටවල් වලින් පැමිණ සිටි රාජ්ය නොවන සංවිධාන, දෙමළ ක්රියාකාරීන් සහ මානව හිමිකම් කණ්ඩායම් ද ඔවුනට ලබා දුන් තත්පර 90 ක කාලය තුළ සිය අදහස් ඉදිරිපත් කළහ.
දෙමළ ජනයාගේ අයිතීන් වෙනුවෙන් පෙනී සිටින මුලතිව් ප්රදේශයේ ප්රසිද්ධ නීතිඥයකු වන වී. එස් ධනංජයන් ඉදිරිපත් කළ කරුණු දැක්වීමේදී අවධාරණය කළේ ශ්රී ලංකාවේ උතුරු හා නැගෙනහිර ප්රදේශවල හමුදාව අඛණ්ඩව රැඳී සිටින බවයි.
“යුද්ධය අවසන් වීමෙන් පසු 2009 සිට, දෙමළ ජනතාව විසින් හමුදාව ඉවත් කරගන්නා ලෙස ඉල්ලමින් හඬක් නැගුවද හමුදා ව්යුහයේ සැලකිය යුතු වෙනසක් සිදුවී නැත,” යි ඔහු පෙන්වා දුන්නේය.
ඔහු වැඩිදුරටත් සඳහන් කළේ යුද්ධය අවසන් වී වසර 14කට පසුවත් ශ්රී ලංකා රජය වැඩි අවධානයක් යොමු කරන්නේ දෙමළ නිජබිමේ ඉඩම් කොල්ලකෑමට සහ සිංහල බෞද්ධකරණය ඉදිරියට ගෙනයාමට බවයි.
මුලතිව් අධිකරණයේ නියෝගයක් කඩකරමින් කුරුන්තූර්මලෙයිහි බෞද්ධ විහාරයක් ඉදිකිරීම සම්බන්ධයෙන්ද ඔහු සභාව දැනුවත් කළේය.
එක්සත් කම්කරු සම්මේලනයේ සභාපතිනිය හා මානව හිමිකම් නීතීඥවරියක ද වන ස්වස්තිකා ආරුලිංගම් , 2019 අප්රේල් මාසයේ සිදුවූ මාරාන්තික පාස්කු ඉරිදා ප්රහාරය සම්බන්ධයෙන් විමර්ශනය කිරීමට රජයට ඇති නොහැකියාව පිළිබඳව අදහස් දැක්වූවාය.
“රාජ්ය ආරක්ෂක යාන්ත්රණයේ හවුල්කාරිත්වය පිළිබඳ මෑත කාලීන හෙළිදරව් කිරීම් මෙන්ම, පාස්කු ඉරිදා බෝම්බ ප්රහාර පිළිබඳව විශ්වාසදායක ලෙස විමර්ශනය කිරීමට අපොහොසත් වීම නිසා, දේශීය යාන්ත්රණයන් කෙරෙහි මහජන විශ්වාසයට ඇති ඉඩකඩ අඩු” බව ඇය පැවසුවාය.
යුද අපරාධ සහ මනුෂ්යත්වයට එරෙහි අපරාධ සහ ද්රවිඩ ජනතාවට එරෙහිව සිදු කරන ලද ජන සංහාරය සම්බන්ධයෙන් ශ්රී ලංකාව අද න්යාය පත්රයේ සිටින බව ලංකාව තුළ සමානාත්මතාවය හා සහන සඳහා ජනතාව සංවිධානය (PEARL) පෙන්වා දුන්නේය.
එහි නියෝජිතයා සදහන් කළේ “මෑතකදී සොයාගත් සමූහ මිනීවළවලින් පෙනී යන්නේ, යුක්තිය සහ වගවීම ඇති වන තුරු, අතීතය වින්දිතයන්ගේ ජීවිත තුල හොල්මන් කරන බවයි”.
යුද්ධයෙන් පීඩාවට පත් වූවන්ගේ අදහස් සහ උතුරු නැගෙනහිර පිළිබද යථාර්ථය පිළිබිඹු නොකරන බව පවසමින් දෙමළ ජනතාව දැනටමත් මෙම වාර්තාව ප්රතික්ෂේප කරද්දී, ශ්රී ලංකාවේ බිම් මට්ටමේ සැබෑ තත්වවය පිළිබිඹු නොවන බව පවසමින් ශ්රී ලංකා රජයද එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේ මෙම ලිඛිත යාවත්කාලීන කිරීම ප්රතික්ෂේප කර තිබේ.