කොළඹ වරායට ඇතුල්වීම සඳහා ඒ ආසන්නයේ නැංගුරම් ලා තිබියදී ගිනි ගත් වෙළෙඳ නෞකාවෙන් මහ සයුරට තව දුරටත් හානි වෙමින් පවතින නමුත් මේ වන විට වාර්තා වන සමුද්‍රීය ක්ෂීරපායින්ගේ මරණයට හේතුව එයම බවට විද්‍යාත්මක සාක්ෂි නොමැති බව නැව් අනතුරින් පරිසරයට සිදුවු හානිය ගැන සොයා බැලීමට පත් කළ එක්සත් ජාතීන්ගේ පාරිසරික විශේෂඥ මණ්ඩලයක් පෙන්වා දී තිබේ.
ශ්‍රී ලංකාවට බලපෑ දරුණුතම සමුද්‍රීය ඛේදවාචකය එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් නෞකාව ගිනිබත්වීම බව අවධාරණය කරන පාරිසරික විශේෂඥයන් හතර දෙනකුගෙන් සමන්විත එක්සත් ජාතීන්ගේ පාරිසරික උපදේශක මණ්ඩලයේ වාර්තාව පෙන්වා දෙන්නේ, නැව ගිනි ගැනීමෙන් ඇති වු අනිටු විපාකයන් කෙලවරක් නැතිව යලි යලිත් ඉස්මතු වෙමින් පවතින බවයි.
මෙරට සමුද්‍රීය පරිසරයට සහ වෙරළ තීරයට දැවැන්ත බලපෑමක් එල්ලකරමින් මැයි 20 වැනිදා සිට MV XPress Pearl නැව ගිනි ගැනීම ආරම්භ විය.
ජුනි 4 වැනි දින, විදේශ කටයුතු අමාත්‍යාංශය විසින් එහි බලපෑම අධ්‍යනය සදහා තාක්ෂණික සහාය සඳහා නිල ඉල්ලීමක්, එක්සත් ජාතීන්ගේ ශ්‍රී ලංකාවේ නේවාසික සම්බන්ධීකාරකවරයාට ඉදිරිපත් කර තිබුනි.
ජුනි 10 වැනි දින එක්සත් ජාතීන්ගේ පරිසර වැඩසටහනේ විධායක අධ්‍යක්ෂවරයාට ද ඒ හා සමාන ඉල්ලීමක් සිදු කරන ලදී.
මෙම ඉල්ලීමට ප්‍රතිචාර වශයෙන් මෙන්ම එක්සත් ජාතීන්ගේ නේවාසික සම්බන්ධීකාරක සමඟ සම්බන්ධීකරණයෙන්, එක්සත් ජාතීන්ගේ පරිසර වැඩසටහන සහ මානුෂීය කටයුතු සම්බන්ධීකරණය සඳහා වූ එක්සත් ජාතීන්ගේ කාර්යාලයේ ඒකාබද්ධ පරිසර ඒකකය විසින්, මූලික වශයෙන් පහත කරුණු තුන සම්බන්ධයෙන් ශ්‍රී ලංකා රජයට උපදෙස් දීමට, හසන් පාර්තොව්, කැමිල් ලක්රුවා, ස්ටෙෆන් ලේ ෆ්ලෝක් හා ලුයිගි ඇල්කාරෝපචිටි යන විශේෂඥයන් පත් කරන ලදී.
1. පාරිසරික තක්සේරුවක් සැලසුම් කිරීම සහ ක්‍රියාත්මක කිරීම,
2. සිදුවීමෙන් ඇති විය හැකි අවදානම් වැළැක්වීම, අවම කිරීම සහ ප්‍රතිචාර දැක්වීම,
3. අනාගත සමුද්‍රීය විපත් වලට මුහුණ දීම සඳහා, දේශීය වශයෙන් ඇති හැකියාව ශක්තිමත් කිරීම.
මුහුදු බත් වූ එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් නෞකාව සුන් බුන් හා බහාලුම් තවමත් සක්‍රීය ලෙසින් අපවිත්‍රකාරක මුදාහරින අතර , මෙම සිදුවීම ලංකාවේ වෙරළාශ්‍රිත සංවේදී පරිසරයට, මුහුදුබඩ පලාත්වල ප්‍රජාවන්ට සහ ආර්ථිකයට සැලකිය යුතු බලපෑමක් කර ඇති බව සති දෙකක කාලයක අධ්‍යනයකින් පසුව අගෝස්තු 06 වැනිදා නිකුත් කර තිබෙන එම වාර්තාව මගින් පෙන්වා දෙයි.
එක්සත් ජාතීන්ගේ පාරිසරික වාර්තාව වැඩි දුරටත් අවධාරණය කරන්නේ , මුහුදුබත් වූ නෞකා සුන් බුන් හා බහාලුම් වල පවතින අවදානම ඉවත් කිරීමෙන් පමණක්, ඒවායේ පවතින අපවිත්‍රකාරක සමුද්‍රීය පරිසරයට මුදා හැරීම සමාප්තියකට ගෙන ආ හැකි බවයි.
උග්‍ර වන පරිසර හානිය සමග බැඳී තිබෙන නෞකාවේ ඇතුලත්ව පැවැති තෙල්, අන්තරායකර රසායනික ද්‍රව්‍ය, ප්ලාස්ටික් සහ මෙම යාත්‍රාව ප්‍රවාහනය කළ භාණ්ඩයන් සැළකිය යුතු ප්‍රමාණයක ස්වාභාවය හා තත්ත්වය සම්බන්ධයෙන් පැහැදිලිකමක් නොමැතිකම මත මෙම සිද්ධියේ සංකීර්ණ බව ඉහල යන බවත් වාර්තාව පෙන්වා දෙයි.
“වහාම ඉවත් කළ යුතු ආසන්නතම අවදානම් දෙකක් තිබේ. එනම් හදිසියේ නැවේ ඉන්ධන කාන්දු වීම සහ ගිලීගිය නැවේ සුන්බුන් සහ නැතිවූ බහාලුම් වලින් සිදුවන දූෂණය සහ නාවික ගමනාගමනයේදී සිදුවිය හැකි අනතුරු වේ”
මෙම අවදානම් අවම කිරීම සඳහා ක්‍රියාශීලි සහ සුපරීක්ෂාකාරී නිරීක්‍ෂණයන් අවශ්‍ය වන බව එක්සත් ජාතීන්ගේ පාරිසරික උපදේශක දූත මණ්ඩලයේ වාර්තාව වැඩි දුරටත් පෙන්වා දෙයි.
ඒ අතර වෙරළාසන්නයේ සහ වෙරළ තීරයේ පිරිසිදු කිරීමේ සැලසුම් සකස් කිරීම මෙන්ම, ප්‍රතිචාර දැක්වීමේ ක්‍රමවේදයන් සකස් කිරීමත් සමඟ තෙල් කාන්දු වීමක් ඇතිවුවහොත් එයට මැදහත්වීම සඳහා මූලික පියවරයන් සූදානම් බවත් වාර්තාව සඳහන් කරයි.
එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් නෞකාවේ සුන්බුන් සහ නැතිවූ බහාලුම් ඉවත් කිරීමට ප්‍රමුඛත්වය ලබා දෙමින් සැලසුම් කිරීම ආරම්භ කළ යුතු බව පවසන වාර්තාව තව දුරටත් අවධාරණය කර ඇත්තේ මූලික ව්‍යාපෘතිය සඳහා සවිස්තරාත්මක මාර්ග සිතියමක් උපදේශාත්මක හා විනිවිදභාවයෙන් යුතුව වහාම සකස් කළ යුතු බවයි.
මෙම කාර්යයන් ඉටු කිරීමේ වගවීම සහතික කිරීම සඳහා රජය විසින් සම්මත කරන ලද අධීක්ෂණයක් අත්‍යවශ්‍ය වන බව එහි වැඩි දුරටත් සදහන්ය.
ඒ මගින් ජන ජීවිතය යථා තත්වයට පත් කිරීමේ රජයේ ක්‍රියාවලිය කෙරෙහි මහජන විශ්වාසය ඇති කිරීම ඉතාමත් වැදගත් බවද එහි දැක්වේ.
කොවිඩ් -19 අගුලු දැමීම හේතුවෙන් ඇති වූ බාධා නොතකා, ශ්‍රී ලංකාවේ බලධාරීන් විසින් ප්ලාස්ටික් කාන්දුව වැළැක්වීමේ ප්‍රශංසනීය හා කාර්යක්ෂම පිරිසිදු කිරීමේ ව්‍යාපාරයක් ක්‍රියාත්මක කරමින් සිටියද, එහි සාර්ථකත්වය ඉහළ නැංවීම සඳහා සිදු කළ යුතු ප්‍රධාන ක්‍රියාකාරකම් කිහිපයක් වාර්තාවේ සඳහන් වේ.
ප්ලාස්ටික් අපද්‍රව්‍ය අනතුරුදායකද නැද්ද යන්න හඳුනා ගැනීම සඳහා විශ්ලේෂණයක් සිදු කිරීම, වැලි ඇද ගැනීම අවම කරමින්, කුඩා පිළිස්සුණු අංශු එකතු කරගත හැකි පිරිසිදු කිරීමේ ක්‍රම සකස් කිරීම සහ පරිමාව ඉහල දැමීම පරිසර හානිය අවම කරමින්, ක්ෂුද්‍ර ප්ලාස්ටික් පිරිසිදු කිරීමේ මෙහෙයුම් අවසන් කිරීම සඳහා අවශ්‍ය තාක්ෂණික කටයුතු සංවිධානය කිරීම ඒ අතර වේ.
මෙම අනතුර සම්බන්ධයෙන් වන පාරිසරික තක්සේරුව සකස් කිරීම සඳහා පාරිසරික අපවිත්‍රකරණයේ බලපෑමට දැඩිව ලක්වූ ස්ථානයන් කෙරෙහි අවධානය යොමු කළ යුතුය.
එහි දී ගසාගෙන ආ සුන්බුන් ආදියේ බලපෑමට ලක් වූ වෙරළබඩ ප්‍රදේශ ප්‍රමුඛ වෙයි.
සැලකිය යුතු මට්ටමේ සමාජ-ආර්ථික බලපෑම් සහිත ප්‍රධාන ගැටලු විසඳීම සහ මහජනතාව මුහුණ දී සිටින ගැටලු සමනය කිරීම සඳහා විමර්ශනාත්මක උපාය මාර්ගයන් යොමු කළ යුතු බව ද වාර්තාව පෙන්වා දී ඇත.
එහි දී විශේෂයෙන් මේ වන විට නම් කරන ලද ‘මසුන් මැරීම තහනම් කළ ප්‍රදේශය’ තුළ හෝ පිටත ඇති මාළු ආහාරයට ගැනීම ආරක්ෂිතද? ධීවර කටයුතු සඳහා තිබූ තහනම ඉවත් කෙරෙන්නේ කවදාද? කැස්බෑවුන් සහ සාගර ක්ෂීරපායින්ගේ වාර්තාගත මරණ මෙම සිද්ධියට සම්බන්ධ ද? යන ප්‍රශ්න වාර්තාව විශේෂයෙන් අවධාරණය කර තිබේ.
විද්‍යාත්මක සාක්ෂි නොමැතිව
එක්සත් ජාතීන්ගේ පාරිසරික වාර්තාවට අනුව මත්ස්‍යයින් වැරදීමකින් ප්ලාස්ටික් පෙති (pellets) ආහාරයට ගැනීමේ අවදානමක් ඇති නමුත්, එසේ සිදු වී ඇති බවට ලැබී ඇත්තේ සීමිත සාක්ෂි ප්‍රමාණයකි.
ජාතික ජලජ සම්පත් ඒජන්සිය (නාරා) විසින් වෙරළේ දී හමු වූ මියගිය මසුන් සාම්පල විශ්ලේෂණය කිරීමේදී ප්ලාස්ටික් පෙති කරමල්වල තැන්පත් වී තිබූ බවට නිදර්ශක කිහිපයක් සොයාගෙන ඇති බවත් වාර්තාව පෙන්වා දී තිබේ.
එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් නෞකාව ගිනිබත් වීමේ සිද්ධියෙන් උද්ගත වී ඇති ප්‍රධාන පාරිසරික ප්‍රශ්නයක් වන්නේ මෙම සිද්ධියෙන් පසු මියගිය කැස්බෑවන්ගේ සිරුරු වෙරළට ගසාගෙන ඒම ඉහල යාම සෘජුවම මේ නැව් අනතුර හා සම්බන්ධද, නැතිනම් හුදු අහම්භයන් පමණක්ද යන්නයි.
වනජීවි සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවට අනුව, මෙම සිදුවීමෙන් පසු මියගිය කැස්බෑ සිරුරු 251 ක්, ජූලි 17 වන විට වෙරළට ගසාගෙන ඇවිත් තිබේ.
එසේම දිනපතා මළ සිරුරු එකතු කිරීම සිදුවේ. ඊට අමතරව, සමුද්‍රීය ක්ෂීරපායින් 33ක් (ඩොල්ෆින් මසුන් 28ක් සහ තල්මසුන් 5 දෙනකු) මෙම සිදුවීමෙන් පසුව වෙරළට ගසාගෙන විත් තිබේ.
කැස්බෑවුන් සහ සමුද්‍රීය ක්ෂීරපායින්ගේ මරණ අනුපාතය ඉහළ යාම කනස්සල්ලට හේතුවක් වුවද, විද්‍යාත්මක සාක්ෂි නොමැතිව මෙම සිදුවීමට හේතු ආරූඪ කිරීමට යෑම නුසුදුසු බව එක්සත් ජාතීන්ගේ කණ්ඩායම ලබා දෙන දැනමුතු කමයි.
මෙහිදී කරුණු දෙකක් වාර්තාව මගින් විශේෂයෙන් සැලකිල්ලට ගෙන තිබේ.
එනම් පළමුව මුහුද රළු වීම හේතුවෙන්, සාමාන්‍යයෙන් මියගිය කැස්බෑ සිරුරු වෙරළට ගසාගෙන ඒම ඉහල යන මෝසම් කාලයේ ආරම්භ වීමත් සමඟ මෙම මරණ වාර්තා වීමත් දෙවනුව, කැස්බෑවුන්ගේ මරණ වාර්තා වීම ඉහළ යාම, රාජ්‍ය ආයතන සහ මහජනයා විසින් ඒ සම්බන්ධයෙන් සිදු කරන නිරීක්ෂණ ඉහල යාමත් ‘දැනුවත් භාවය ඉහළ යාමත්’ නිසා විය හැකිය.
මෙවැනි ඉහළ මරණ අනුපාතයක් ඇති අවස්ථාවන්හිදී කැස්බෑ විශේෂඥයින් විසින් සාමාන්‍යයෙන් සිදු කරනුයේ ජෛව විෂ රසායනික පරීක්‍ෂාවක් සිදු කිරීම වුවද, එවැන්නක් මෙතෙක් සිදු කර නැති බව වාර්තාව පෙන්වා දෙයි.
එවැනි පරීක්ෂණයක් වඩාත් අදාල වන්නේ මෙයට පෙර අවස්ථා ගණනාවක දී නිරීක්ෂණය කර ඇති පරිදි, මෝසම් තත්වය ඉහල යෑමත් සමඟ හානිකර ඇල්ගී වර්ග පැතිරීම සහ මේ මරණ අතර සම්බන්ධයක් ඇති දැයි සොයා බැලීමට එය වැදගත් වන නිසා බව ද වාර්තාව අවධාරණය කර තිබේ.
රසායනික හා තෙල් දූෂණයට හේතු විය හැකි ප්‍රභවයන් වශයෙන්, නෞකාවේ සුන්බුන් සහ නැතිවූ බහාලුම් ඉවත් කර ගන්නා තුරු, ඒවා සාගර වනජීවීන් ගේ පැවැත්මට අවදානම් සහගත තත්වයක් ඇති කරන බව වාර්තාව මඟින් වැඩිදුරටත් අවධාරණය කරයි.
MV XPress Pearl නැවේ සුන්බුන් අවට තත්වය, විශේෂයෙන් කොරල් පර වැනි සංවේදී සාගර පරිසර පද්ධති වල තත්වය නිරීක්ෂණය කිරීම සඳහා සාපේක්ෂව සරල හා ලාභදායී විකල්පයක් ලෙස ජෛව නිරීක්ෂණ වැඩසටහනක් වාර්තාව මගින් නිර්දේශ කර ඇත.
“කෙටිකාලීන ප්‍රතිකර්ම වලින් එහාට ගොස් ශ්‍රී ලංකාවට ලබා ගත හැකි සැබෑ දියුණුව වනුයේ, අනාගත සාගර ව්‍යසනයන් වැළැක්වීම සහ ඒවාට ප්‍රතිචාර දැක්වීම සඳහා වඩාත් ශක්තිමත් පද්ධතියක් සහිතව මෙම කම්පනකාරී අත්දැකීමෙන් නැගී සිටීමයි. මේ සඳහා වසර ගණනක් ඉදිරියට දිවෙන් මුලපිරීමක් අවශ්‍ය වන අතර, සමුද්‍රීය ආපදා සැලැස්මක් සකස් කිරීම, එය ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා ආයතනික පදනම ශක්තිමත් කිරීම සහ ධාරිතා වර්ධන හා පුහුණු වැඩසටහන් එයට ඇතුලත් විය යුතුය.”
මෙවැනි මුලපිරීමක් පදනම් වන්නේ ශ්‍රී ලංකා රජය සහ එහි ජාත්‍යන්තර මිතුරන් හා හවුල්කරුවන් අතර සහයෝගී සන්ධානයක් ඇති කර ගැනීම මත බව වාර්තාව අවධාරණය කරයි.
සාර්ථකත්වය අවසානයේ රඳා පවතින්නේ විවිධ ක්‍රියාකාරීන් අතර වන සම්බන්ධීකරණය මත බැවින් ජාත්‍යන්තර සහයෝගය සංවිධානය කිරීම සඳහා වෙන් කරන ලද යාන්ත්‍රණයක වැදගත්කම පෙන්වා දෙන එක්සත් ජාතීන්ගේ පාරිසරික උපදේශක වාර්තාව, එමඟින් සාගර සෞඛ්‍ය, ධීවර සම්පත් සහ ලෝක වෙළෙඳාම සඳහා වැඩි ආරක්‍ෂාවක් ලබා දෙමින් ගෝලීය සමුද්‍රීය හා සැපයුම් කේන්ද්‍රස්ථානයක් වශයෙන් සිය ස්ථාවරය තහවුරු කර ගැනීමට ශ්‍රී ලංකාවේ උත්සාහයන් ශක්තිමත් කළ යුතු බව අවධාරණය කර තිබේ.
Facebook Comments
