හය අවුරුද්දකට ඉහතදී, ශ්රී ලංකාවෙන් සොයා ගත් විශාලතම සමුහ මිනී වලේ කැණීම් සම්බන්ධයෙන් අධිකරණයට ඉදිරිපත් කළ යුතු විමර්ශන වාර්තාව සකස් කිරීමේ මුලික කටයුතු ආරම්භ වී තිබේ.
මන්නාරමේ බලහත්කාරයෙන් අතුරුදහන් කළවුන් වෙනුවෙන් පෙනී සිටින නීතිඥ ශාන්තිප්රගාසම් නිරංජන් පවසන්නේ මන්නාරම සතොස සමුහ සුසානයෙන් ගොඩ ගෙන මේ දක්වා අධිකරණය භාරයේ තිබු මිනිස් අස්ථි කොටස් හා ඒ සමගින් ගොඩගෙන ඇති භාණ්ඩ වෙන් කිරීමේ කටයුතු පසුගිය සතියේ දින පහක් පුරා මහේස්ත්රාත් වරයා ඉදිරියේ දී සිදු වු බවයි.
“සතොස මිනි වලේ කැණීම් කළ මිනිස් ඇටසැකිලි සමග සොයාගත් අනෙකුත් භාණ්ඩ සහිත පෙට්ට් ටික අධිකරණයේ තබා තිබුනා. මේ ටික මහාචාර්ය රාජ් සෝමදේව ප්රමුඛ කණ්ඩායම, අධිකරණ වෛද්ය නිලධාරීන් කණ්ඩායම, මන්නාරම මහේස්ත්රාත්වරයා ඉදිරියේ අතුරුදන්වූවන්ගේ කාර්යාලයේ නිලධාරීන්, විපතට පත් වුවන් වෙනුවෙන් ඉදිරිපත් වු නීතිඥයන් සහ අධිකරණයේ නිලධාරීන් එකතු වී වෙන් කිරීමේ නිරත උනා. මේ අතරවාරයේ මිනිස් ඇට සැකිලි වෙනමත්, ඒ සමග අනිකුත් භාණ්ඩ වෙන වෙනම වෙන් කර අසුරා අධිකරණයේ ආරක්ෂිතව තබා තියෙනවා.”
නීතිඥ ශාන්තිප්රගාසම් නිරංජන් වැඩිදුරටත් කියා සිටියේ මන්නාරම සතොස සමුහ මිනි වල සම්බන්ධ අධිකරණ වෛද්ය නිලධාරී වාර්තාව සහ කැනීම් සිදුකළ පුරා විද්යා මහාචාර්ය රාජ් සෝමදේවගේ වාර්තාව මීලග නඩු දිනය වන ඔක්තෝබර් 16 වැනිදාට ඉදිරිපත් කරන ලෙස අධිකරණය ඉල්ලිම් කර ඇති බවයි.
“මිනිස් අස්ථි කොටස් සම්බන්ධයෙන් අධිකරණ වෛද්ය නිලධාරීවරයාගේ වාර්තාව සහ සොයා ගත් අනෙකුත් භාණ්ඩ සම්බන්ධයෙන් මහාචාර්ය රාජ් සෝමදේවගේ වාර්තාව අධිකරණය ඉල්ලලා තියනවා. එයාලා මේ සම්බන්ධයෙන් ලබන බදාදා නඩුව විභාග කරන අවස්ථාවේදී කරුණු ඉදිරිපත් කරන බව කියලා තියනවා. එයාලා ඒ සාක්ෂි භාණ්ඩ කොළඹ පිහිටි ඔවුන්ගේ ආයතන වෙත රැගෙන ගොස් පරීක්ෂා කර ඒවා අයත් වන කාල සීමාව සහ ඒ අස්ථි කොටස් වලින් මරණයට හේතුව, වයස සහ ස්ත්රී පුරුෂ භාවය පිළිබද මානව විද්යාත්මක වාර්තාවක් අධිකරණයට ඉදිරිපත් කිරීමට නියමිතයි.”
2018 වසරේ ඉදිකිරීම් කටයුත්තකදී හඳුනාගත් මන්නාරම සතොස සමුහ මිනී වල පසුව කළ කැනීම් වලදී බාල දරුවන් 28ක ඇතුළු මිනිස් සිරුරු කොටස් 376 ක් සොයාගෙන තිබුනි.
අපරාධයක් සිදුවූ ස්ථානයක් ලෙස තීන්දු කරමින් මන්නාරම සතොස සමුහ මිනීවලේ කැනීම් කටයුතු සිදුකෙරෙන බව වෝහාරික විශේෂඥ සමින්ද රාජපක්ෂ විමර්ශන කටයුතු සිදු කළ 190 වැනි දිනයේදී මාධ්යවේදීන්ට කියා තිබුනි.
මන්නාරම සතොස සමූහ මිනීවලෙන් ගොඩගත් අස්ථි කොටස් හයක් පරීක්ෂා කළ ෆ්ලොරීඩාවේ, මියාමි හි පිහිටි බීටා ඇනලිටික්ස් ආයතනය විසින් නිගමනය කොට තිබුනේ ඒවා ක්රිස්තු වර්ෂ 1404 ත් 1635 ත් අතර සියවස් ගණනක කාල පරාසයකට අයත් බවය.
එම නිගමනය දැඩි ලෙස ප්රතික්ෂේප කරන කැළණිය විශ්ව විද්යාලයට අනුබද්ධිත පුරාවිද්යා පශ්චාත් අධ්යයන අංශයේ මහාචාර්ය රාජ් සෝමදේව සමූහ මිනිවලේ කාලය පිළිබඳ විශ්වසනීය නිගමනයකට එළැඹිය හැකි මිනිස් අස්ථි කොටස් සමගින් ගොඩගෙන ඇති භාණ්ඩ සිය ගණනක් සම්බන්ධයෙන් 2019 ජූලි මාසයේ අලුතින් පරීක්ෂණ ආරම්භ කර තිබුණි.
ඒ වන විට හමුවූ ඇටකටු අතරින් සමහරක ගැඹුරු කැපුම් තුවාල දැකගත හැකි වූ අතර එකට ගැටගසා තිබුණු ආකාරයක් දිස්වන අස්ථි කොටස් ද සමූහ මිනී වලෙන් සොයා ගෙන තිබුණි.